Artsquare Amsterdam - Kunst in Amsterdam

De meest bijzondere kunstwerken die je moet zien in het Rijksmuseum

Het mag gezegd worden dat het meest toonaangevende museum van Amsterdam het Rijksmuseum is. Jaarlijks ontvangt het duizenden binnen- en buitenlandse toeristen en is sinds de heropening in 2013 spectaculairder dan ooit tevoren. In het museum vind je kunst die je meeneemt op een reis van de Gouden Eeuw tot aan de meest recentelijk moderne kunst. Het museum beschikt over 80 galerijen en 8000 objecten en daarom kun je maar beter een gehele dag uittrekken om het museum te bezoeken. Mocht je denken dat je daar geen tijd voor hebt, zijn hier enkele tips en bezienswaardigheden die je wellicht van gedachten veranderen.

De Nachtwacht

Schilder Rembrandt van Rijn heeft zijn eigen galerij in het museum dat het dynamische leven van de schilder en het talent dat hij had, herdenkt. Zijn meest bekendste meesterwerk ‘De Nachtwacht’ vind je als pronkstuk in het midden van de eregalerij. De Nachtwacht was het keerpunt in zijn carrière waarmee hij liet zien dat hij bij de top van de schilders hoort. Het schilderij is meer dan 4 meter breed en 3 meter hoog, en toch laat iedere centimeter een detail zien van Rembrandt’s leven. Het schilderij laat een wirwar van soldaten zien die in formatie komen en merkwaardig genoeg tegelijkertijd een jong meisje op de voorgrond. Dit meisje lijkt niet in het plaatje te passen en blijft tot op heden een raadsel waarom zij hierin is geschilderd. Men zegt dat dit meisje de overleden vrouw van Rembrandt moet voorstellen.

De Nachtwacht, Rembrandt van Rijn, 1642

Het Melkmeisje

Johannes Vermeer staat bekend om zijn realisme in zijn schilderijen. Met ‘Het Melkmeisje’ werpen we een blik op hoe het leven was van Johannes Vermeer. Het Melkmeisje was een huisknecht, eerwaardig tentoongesteld in prachtig licht. Generaties van kunsthistorici leverde positief commentaar op de intense blauwe en gele tinten in het schilderij in combinatie met het natuurlijke licht. Hierdoor lijkt het kunstwerk meer op een foto dan op een schilderij. Naast het Melkmeisje is Johannes Vermeer ook bekend van zijn schilderij ‘Het meisje met de Parel’. Deze is helaas niet te bewonderen in het Rijksmuseum, maar in het Mauritshuis in Den Haag. Dit schilderij is ook zeker de moeite waard om een bezoekje aan te brengen. Kijk op www.mauritshuis.nl voor de openingstijden en tickets.

Het Melkmeisje, Johannes Vermeer, 1654-1658

De Tuinen

Mocht je even frisse lucht willen happen tijdens je museumbezoek, doe dit dan vooral in de tuinen van het museum. De tuinen zijn ontworpen door Pierre Cuypers in 1901 en staan vol excentrieke beeldhouwkunst. De standbeelden zijn omringt door prachtig gesnoeide struiken, fonteinen, diverse soorten bloemen en enorme bomen. Daarnaast is er een speelruimte voor kinderen en zijn er ook iedere zomer nieuwe exposities te vinden van verschillende schilders.

Het Poppenhuis

Naast prachtige schilderijen vind je ook verschillende eigenzinnige kunstwerken in het Rijksmuseum. Zo heeft het museum bijvoorbeeld drie antieke poppenhuizen tentoongesteld. Een voor veel bekende romantische film ‘The Miniaturist’ en het Nederlandstalige boek ‘Het huis aan de gouden bocht’ van Jessie Burton, 2014 heeft gebruik gemaakt van één van de originele poppenhuizen van het museum.. Tegenwoordig zien we poppenhuizen als kinderspeelgoed, maar in de 17e eeuw was dit wel anders. Poppenhuizen werden toen gezien als een dure hobby voor rijke huisvrouwen en daarom zijn de huizen vaak gedecoreerd met glas, zilver en porselein.

Poppenhuis van Petronella Oortman, c. 1676

De passage

Fietsen dwars door een museum? Dat kan natuurlijk alleen maar mogelijk zijn in Amsterdam. In het midden van het museum vind je een passage met een overdekt fietspad dat de twee zijdes van het museum verbindt. De zijkanten van de passage zijn gemaakt van glas waardoor je een vluchtige blik op het museum kunt werpen. Daarnaast is de overdekte passage zo ontworpen dat het muziek op een prachtige manier weerkaats, waardoor het populair is onder straatmuzikanten om hier op te treden. Eenmaal buiten de passage vind je het beroemde ‘I Amsterdam’ kunstwerk waar veel toeristen een foto maken.

Maarten en Oopjen

De twee schilderijen van Maarten en Oopjen zijn geschilderd door Rembrandt. In een interview van Het Parool zei voormalig directeur Wim Pijbens dat deze schilderijen typisch zijn voor de Gouden Eeuw. Het waren twee jonge, maar rijke Amsterdammers uit de 17 eeuw.

Maarten en Oopjen zijn inmiddels uitgegroeid tot meest gewilde maar minst tentoongestelde verzameling kunst van Rembrandt wereldwijd. De schilderijen zijn zo zeldzaam dat je ze alleen kunt vinden in het Rijksmuseum en het Louvre in Parijs. Zelfs onder deze twee musea zijn strikte afspraken gemaakt voor het tentoonstellen van Maarten en Oopjen. Het Rijksmuseum en het Louvre wisselen namelijk ‘van dienst’. Dit betekent dat, wanneer ze in het Rijksmuseum Maarten en Oopjen tentoonstellen, ze niet in het Louvre te zien zijn en vise versa. Controleer daarom voor je bezoek op www.rijksmuseum.nl of je ze kunt vinden in het Rijksmuseum.

De Cuypers bibliotheek

Als je de Cuypers bibliotheek binnenstapt, is het net alsof je naar een decor kijkt van een film. Het is de oudste bibliotheek in Nederland en heeft de meest uitgebreide verzameling aan kunsthistorische boeken. De verzameling boeken is torenhoog en daarom een echt paradijs voor de boekenliefhebber. De bibliotheek is nog steeds in gebruik en je kunt hier dan ook veel mensen vinden die hier aan het studeren zijn of een boek lezen. Daarnaast vind je ook een e-book collectie van het museum op de iPads die je kunt gebruiken tijdens je bezoek. Er wordt dus van je verwacht dat je stil bent wanneer je de bibliotheek betreedt. Een stille genieter kunnen we je verzekeren.

De bedreigde Zwaan

Als je het schilderij goed bekijkt, is het op zich niet bijzonder. Wat het echter bijzonder maakt, is dat dit het eerste schilderij is wat het Rijksmuseum (voorheen de Nationale Kunstgalerij) kocht. Het schilderij van Jan Asselijn laat een zwaan zien dat haar nest verdedigd. Dit werd later gezien als een symbool voor het Nederlandse verzet, waarbij de zwaan de vertegenwoordiger van het verzet, Johan de Witt uitbeeld.

De bedreigde Zwaan, Jan Asselijn, c. 1650.

Het huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen

Het huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen dat geschilderd is door Frans Hals wordt gezien als een van de meest controversiële portretten in de kunstgeschiedenis. Het portret is geschilderd in de 17e eeuw, toen het gebruikelijk was dat trouwportretten stijf en serieus waren. Dit portret daarentegen laat een lachend huwelijkspaar zien in een comfortabele, liggende positie. Destijds veroorzaakte het schilderij daarom veel roering en werd het gezien als een schandaal.

Portret van een echtpaar Isaac Abrahamsz Massa en Beatrix van der Laen, Frans Hals, c. 1622

De toekomst van Musea

Vroeger hadden musea het imago van saai en stoffig , tegenwoordig is dat wel anders en doen musea er alles aan om hun gasten de ultieme museum beleving te geven, zo meld ook het televisieprogramma Een Vandaag. Er is al veel geschreven op internet over beleving in de term ‘Museum Experience’. Maar wanneer weet je nou als bezoeker dat je een Museum Experience hebt? En wat maakt iets een goede Museum Experience? Begint deze al als je de Facebook opent van het museum, of pas als je het bezoekt?

Definitie Museum Experience

Een Museum Experience is een werkelijke waarneming, interactie of beleving ondergaan die je kennis verbreed en je al je zintuigen prikkelt. De Museum Experience bestaat uit drie fases: pre, direct en post ervaring. De eerste fase, de pre-experience fase is wanneer je als bezoeker in aanmerking komt met het Museum. Dit kan zijn via een folder, sociale media, mond-tot-mond reclame of het contact met het personeel voordat je het museum betreedt wanneer je je entreeticket koopt . De tweede fase, de direct-experience is wanneer je daadwerkelijk in het museum bent en alle kunst tot je neemt. Dit kan zijn door er naar te kijken, te horen, te voelen, te ruiken of daadwerkelijk in beweging te zijn met de kunst. Denk aan het Nemo museum in Amsterdam waarbij je zelf de kunst moet maken. De post-experience zijn de momenten dat je in aanraking komt met het museum na je bezoek. Dit kan zijn wanneer je na je bezoek in het restaurant van het museum gaat eten, als je een souvenir koopt of via social media berichten leest. Het gehele proces van pre-direct en post maakt een complete Museum Experience.

Techniek om de Museum Experience te verbeteren

In de Verenigde Staten is in 2015 een experiment opgezet om het creatieve gebruik van technologie in musea de stimuleren zodat bezoekers actiever deelnemen aan een tentoonstelling en uiteindelijk een completere Museum Experience hebben. Het Smithsonian Design Museum in New York opende na drie jaar renoveren in 2014 weer haar deuren en liet aan het publiek zien wat voor nieuwe technologie ze hebben geïmplementeerd. Zo hebben ze op verschillende plekken in het museum interactieve mappen op een touch-screentafel die het gemakkelijk maken om in het museum te zoeken naar een bepaalde collectie en de locatie daarvan. Zo hadden ze ook een nieuwe ruimte geopend waar op de wand van de muren bezoekers hun eigen creaties konden laten ontwerpen voor tijdelijke weergave.

Sinds 2015 deelt het museum een pen uit aan bezoekers met een ingesloten NFC-lezer (near field communication). Met deze pen kunnen bezoekers op een touchscreen scherm tekenen in het museum en worden hun kunstwerken opgeslagen in de pen. Wanneer bezoekers de pen weer inleveren aan het einde van het bezoek, kunnen bezoekers hun persoonlijke creaties laten overzetten op hun mobiele telefoon. Door al deze initiatieven verwezenlijkte het museum haar nieuwe missie: maak van een passieve waarnemer een actieve deelnemer en laat hem wat beleven dat verder gaat dan tijd doorbrengen in de galerijen.

Social Media en musea

De opmars van techniek in musea is nog sneller gegroeid dan die in het onderwijs. De afgelopen tien jaar is het gebruik van multichannel kanalen in de strategieën van musea flink toegenomen. Sinds 2015 heeft het grootste gedeelte van de museums wereldwijd een app die ervoor moet zorgen dat bezoekers meer betrokken zijn bij hun bezoek. Daarnaast dienen de meeste apps als digitale verrijking tijdens het museum bezoek om bezoekerservaringen te verbeteren.

Het Museum of Glass in New York bedacht een nieuwe strategie om bezoekers hun ervaring te laten delen op sociale media en zo dus meer naamsbekendheid te krijgen. Bij ieder kunstwerk in het museum hing een tablet waar een korte video werd getoond met commentaar over het kunstwerk. Bezoekers werden aangemoedigd hun mening te delen op sociale media. De app in de tablet had de vermogen om de berichten te verwerken en dat werd vervolgens dan getoond op de tablet voor de bezoekers. Het doel was om het vele gebruik van sociale media door bezoekers om te zetten in het observeren van een kunstwerk en daar een mening over te vormen.

Het publiek laten beslissen

In vele strategieën en wetenschappelijke artikelen laten musea weten dat ze gebruik maken van ‘Crowdsourced Curating’. Dit is het concept van het publiek laten beslissen en samenstellen van de tentoonstelling. Zo had het Frye Art Museum in Seattle een oproep geplaatst op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest om de nieuwste collectie in het museum samen te stellen. Zo werd een collectie samengesteld van 232 Europese kunstwerken. Tegelijkertijd had het museum er een competitie aan gehangen. Bezoekers konden hun stem uitbrengen op hun favoriete kunstwerk en in totaal zijn er 17.000 stemmen uitgebracht. Mocht je zelf trouwens op zoek zijn naar gave werken aan de muur, bekijk eens deze site.

Sommige musea nemen het Crowdsourced Curating wel erg letterlijk, zoals het Georgia Museum of Art. Zij lieten hun publiek beslissen welke vijf kunstwerken van de Franse schilder Bernard Smol ze wilden houden, de rest werd weggegooid. Er kwam veel protest hierover op sociale media en dat leidde tot een debat over grenzen. Het publiek betrekken bij het samenstellen van de collectie zorgt uiteraard voor een betere Museum Experience, maar uiteraard moet dit niet ten kosten gaan van de waardering van de kunstenaars.

Het Van Gogh museum en Armin van Buuren

Een innovatieve mediastunt om de Museum Experience van bezoekers te vergroten is de actie die ze samen met Armin van Buuren hebben gehouden in 2016. Op vrijdag 21 oktober 2016 trad Armin van Buuren live op voor de entreehal van het Van Gogh Museum, tegenover het Rijksmuseum op het Museumplein in Amsterdam. Deze unieke show was de start van de expositie ‘Omarm Vincent’. Dit was een speciale, multimedia expositie met een videogids ontworpen door Armen van Buuren. Bij ieder schilderij in de collectie kon je als bezoeker een lied horen geïnspireerd op het schilderij en gecomponeerd door Armin van Buuren. Armin bracht de schilderijen van Vincent tot leven en introduceerde bijvoorbeeld ‘Beautiful Life’, wat gecomponeerd was ter ere van de ontwerper van het museum.

Leer Vincent Van Gogh kennen

Wereldwijd wordt Vincent Van Gogh gezien als de op een na beste Nederlandse schilder, na Rembrandt. Toch had Van Gogh in de jaren dat hij nog leefde weinig bekendheid. De rede hiervan is intrigerend en interessant. Daarom duiken we er in dit artikel dieper op in.

Wie was Vincent Van Gogh?

Vincent Willem Van Gogh is geboren op 30 maart 1853 en overleden op 29 juli 1890. Hij werd beroemd door zijn unieke manier van schilderen. Al zijn kunstwerken laten een vorm van emotie zien door het gebruik van verschillende kleuren en penselen. Hij zou een succesvolle kunstenaar kunnen zijn in de 20e eeuw door zijn merkwaardige kunst, maar kampte met vele mentale stoornissen. Vincent Van Gogh was een arme en niet bijna onbekende man.

Vincent Van Gogh’s familie

De ouders van Vincent Van Gogh waren Theodorus Van Gogh en Anna Cornelia Carbentus. Zijn vader werkte op het land en zijn moeder was net als Vincent een kunstenares die haar inspiratie haalde uit de natuur. Vincent is vernoemd naar zijn eerder doodgeboren broertje, Vincent. In totaal had Vincent vijf broers en zussen; Theo, Cor, Anna, Elizabeth en Willemien.

De jeugd van Van Gogh

Tot op zijn 15e is Vincent altijd naar school gegaan, maar hierna worstelde zijn familie met geld en konden daarom zijn school niet meer financieren. Hij ging aan het werk bij de kunsthandel van zijn oom Cornelis in Den Haag. Vincent sprak naast zijn eigen taal Nederlands ook vloeiend Frans, Duits en Engels. Dit bracht hem vele internationale mogelijkheden en in 1879 verhuisde hij naar Londen om te werken voor de Groupil Gallery. In Londen leerde hij Eugenie Loyer kennen en raakte stapelverliefd op haar. Vincent deed een huwelijksaanzoek maar ze wees het af, sindsdien ging het bergafwaarts met de kunstenaar. Hij werd ontslagen op zijn werk omdat hij boos was op alles en iedereen. Hij vertelde bezoekers dat de kunst die tentoongesteld werd waardeloos was en mensen het niet moesten kopen.

Van Gogh startte een nieuwe carrière als leraar mythologie op een jongensschool en predikte ook aan de congregatie. Hij hoopte minister de kunnen worden van de kerk en wilde daarom starten met een opleiding Theologie in Amsterdam. Hij studeerde een jaar lang voor het toelatingsexamen maar faalde op het Latijns examen. Hij weigerde dit examen te maken omdat het volgens hem een ‘dode taal’ was van arme mensen. Hierdoor werd zijn toegang aan de universiteit geweigerd.

Waarom sneed Van Gogh zijn oor af?

Na vele verhuizingen door heel Europa en verschillende baantjes woonde Van Gogh uiteindelijk in Frankrijk. In het jaar 1888 had hij weinig geld en leefde op koffie en brood. Uiteraard is dit geen gezond dieet voor een mens en daarom duurde het niet lang tot hij ziek werd. Naast zijn fysieke gezondheid ging ook zijn mentale gezondheid achteruit. Vanaf deze periode begon Vincent rare activiteiten uit te voeren, zoals het drinken van terpentine en verf. Zijn broer Theo maakte zich grote zorgen en liet een vriend van hem, Paul Gauguin over Vincent waken. Ze maakten veel ruzie en op een avond liep het zo uit de hand dat Vincent een scheermes pakte. Uiteindelijk heeft hij Paul Gauguin hier niet mee verwond maar nam het verhaal een rare wending. Een paar uur later ging hij naar een bordeel in de buurt waar hij zijn oor afsneed en aan een prostituee vroeg dit goed te bewaren.

Van Gogh verloor door zijn actie veel bloed en werd de volgende ochtend gevonden in zijn kamer en naar het ziekenhuis gebracht. Vincent was erg verzwakt door het bloedverlies maar hij zou het overleven. Hij mocht naar huis maar raakte in een zware depressie. Om zichzelf af te leiden schilderde hij veel in de natuur maar kon geen vrede vinden en werd daarom opgenomen in een opvang voor mentaal zieke personen.

Hoe stierf Van Gogh?

Na een lange tijd in de opvang voor mentaal zieke mensen besloot Vincent op 27 juli 1890 zichzelf van het leven te beroven. Hij vertrok in de ochtend om te schilderen met een geladen pistool en schoot zichzelf in de borst, alleen de kogel doodde hem niet. Hij werd naar het ziekenhuis gebracht waar zijn broer Theo hem opwachtte. Enkele dagen eerder had Theo flink kritiek gegeven op Vincent dat hij zijn financiën beter op orde moest hebben. Theo hielp Vincent altijd met het verkopen van zijn kunst, en daarop interpreteerde Vincent dat zijn broer niet langer geïnteresseerd was in de verkoop. Vincent was radeloos en wilde zichzelf daarom van het leven beroven. Theo smeekte het ziekenhuis personeel om hem mee naar huis te nemen, zodat hij de laatste momenten van Vincent kon meemaken. Twee dagen later stierf Vincent in de armen van zijn broer.

Vincent Van Gogh’s schilderijen en kunstwerken

Na zijn dood kreeg Vincent Van Gogh veel bekendheid. De schilderijen en kunstwerken van Vincent Van Gogh staan bekend om zijn post impressionisme. Dit is een filosofisch vorm van kunst waarbij interpretatie van het kunstwerk belangrijk is. Het is het registreren van objectieve en visuele gewaarwording, het ontbreken van een diepere betekenis die door kunst moet worden ontdekt. Gevoelens en ideeën zijn het uitgangspunt van het doel van het kunstwerk. In totaal heeft Vincent Van Gogh meer dan 2100 kunstwerken gemaakt. Vele van deze kunstwerken worden tegenwoordig geveild voor miljoenen euro’s. Zo werd een van zijn beroemdste kunstwerken ‘Irissen’ verkocht voor een recordbedrag in de kunstwereld van 53.9 miljoen euro.

De sterrennacht

Een jaar voordat hij stierf, verbleef Vincent in een opvang voor mentaal zieke mensen in Saint-Rémy, Frankrijk. Iedere ochtend keek hij uit zijn raam nog voor de zon opkwam. Het enige wat hij zag waren ze sterren die twinkelde op het landschap. Dit is wat terug te zien is op het schilderij; een winderige nacht en een slapend dorp, met grote vlammen om het dorp heen en een zwarte vlam in het midden die de brug tussen leven en dood vertegenwoordig. Het schilderij is nu eigendom van het Museum of Modern Art in New York.

Zonnebloemen

Zonnebloemen zijn een serie van kunstwerken die hij in vier jaar heeft geschilderd. De schilderijen zijn vaak gerepliceerd en daarom een veel besproken onderwerp in de kunstwereld. De originele stukken kun je zien in museums over heel de wereld zoals in Amsterdam, Londen en Tokio.

Zelfportretten

In een brief aan zijn zus schreef Vincent ooit dat hij opzoek, is naar een diepere gelijkenis van zichzelf dan dat een fotograaf hem kan geven. In tien jaar tijd creëerde hij dan ook meer dan 43 zelfportretten in schilderijen en tekeningen. Volgens vele kunstexperts kreeg Vincent veel inspiratie van de schilderijen van Rembrandt.

Het leven van de succesvolle artiest Banksy

Hij is inmiddels uitgegroeid tot een popart icoon en heeft vele exposities over heel de wereld, zo ook in Amsterdam. Maar waar haalt de artiest zijn inspiratie vandaan? Tijd om een kijkje te nemen in het leven van Banksy.

In 2010 werd de Britse kunstenaar Banksy uitgekozen als ‘s werelds meest invloedrijke personen door Time Magazine. Hij werd gekozen omdat hij een echte duizendpoot is. Banksy staat bekent om zijn graffiti, schilderijen, films, activisme en provocatieve uitspraken. Op het moment dat hij gekozen werd was hij omringd door personen zoals Barack Obama, Steve Jobs en Lady Gaga, een gezelschap waar je het niet zomaar van wint.

Anonimiteit

Banksy gaat ondanks zijn populariteit en beroemdheid over heel de wereld anoniem door het leven. De meeste fans willen niet weten wie hij echt is en daarom is Banksy vaak vermomd achter een masker. Hij is mysterieus en het lijkt onmogelijk om met hem in contact te komen, zo is het laatste interview dat hij gegeven in 2003 geweest terwijl hij een papieren zak over zijn hoofd had. Het bewaren van de anonimiteit gaat zo ver dat fans enkele jaar geleden hebben geprotesteerd tegen een poging van Fleet Street om hem te ontmaskeren. Fans willen dat Banksy zijn identiteit bewaard met zijn verborgen, mysterieuze manier van kunst maken. Er is zelfs een organisatie opgericht door de kunstenaar, Pest Control die hem beschermd tegen buitenstaanders. Pest Control is opgericht met een humoristisch, sarcastisch idee om fans samen te laten komen die dezelfde visie delen; Banksy anoniem te laten. Ondanks dat het een vrij luchtige organisatie is, zijn ze serieus over het werk van Banksy. Naast het beschermen van zijn anonimiteit is de organisatie ook opgericht om echte kunstwerken van Banksy te kunnen identificeren.

Kunst in de nacht

Banksy gaat er altijd midden in de nacht op uit om de volgende dag de inwoners van een stad te verassen met een openbaar graffiti kunstwerk. Dit noemt hij ook wel “bombarderen”, waarmee hij zijn carrière is gestart in Bristol, Engeland. In de jaren negentig werden zijn kunstwerken voor honderdduizenden dollars geveild in Engeland en Amerika. Tegenwoordig bombardeert hij steden over heel de wereld, van Wenen naar San Francisco en van Parijs tot Detroit, je zult hem altijd onverwachts zien opduiken. Waar in de jaren negentig hij nog veel graffiti gebruikte, is hij tegenwoordig overgegaan op schilderen op canvasdoeken, eigenzinnige sculpturen en maakt hij zelfs films. Zo was een van zijn zelfgemaakte films, ‘Exit Trough the Gift shop’ genomineerd voor een Academy Award.

Kunst en macht

Ondanks dat Banksy anoniem wil blijven is er de laatste jaren een verschuiving te zien. Hij pleit voor een betere band tussen kunstenaar en fan, daar zal dus wat voor moeten veranderen. Volgens Banksy is kunst tegenwoordig zo populair dat het makkelijker te verkopen valt en hij daarom een nieuwe doelgroep wil aanspreken. Als je een goed betaalde carrière wilde vroeger als artiest, moest je naar de kunstacademie, met je portfolio slepen en smeken bij musea en kunstgalerijen of je kunst hier misschien mocht tentoongesteld worden. Wat je ook kon doen was natuurlijk met een machtig iemand in de kunstwereld naar bed gaan, ook dat heeft Banksy naar eigen zeggen geprobeerd. Tegenwoordig ligt kunst voor het oprapen en het enige wat je nodig hebt zijn ideeën en internet. Daarom hoort de kunst nu niet bij de kunstenaar, maar tot het volk, tot de fans. Zij bepalen wat telt en geven hun ongezouten mening op het internet. Hier moet je het maken, volgens Banksy’s laatste interview in Time Magazine.

Waar Banksy opgroeide

Banksy groeide op in de jaren 80 in de Britse stad Bristol. Zijn buurt, Het Barton Hill-district was een verlaten, spookachtig deel van de stad. In die tijd was het verschil tussen arm en rijk, zwart en wit nog erg groot. De enige personen die in dit deel van de stad woonden waren een aantal arbeidsklasse families en er was dus niet veel te doen. Op een dag besloot Banksy een rondje te lopen door zijn deel van de stad, maar hij was bang. Zijn vader was in dit gedeelte van de stad regelmatig in elkaar geslagen en hij was dus op zijn hoedde. Tijdens zijn rondje door de stad kreeg hij inspiratie om de stad wat op te vrolijken met graffiti. Al gauw werd zijn graffiti erkend en gewaardeerd en toen besloot Banksy zich te gaan ontwikkelen als artiest. Ondanks dat hij in een taaie buurt leefde waar veel ‘gangsters’ aanwezig waren veranderde hij zijn naam van Robin Banx naar Banksy. Het klinkt minder stoer, maar was makkelijker om op de muur te schrijven.

Identiteit van Banksy

Rond deze tijd begon hij zijn eigen, kenmerkende stijl van graffiti te vormen. Op zijn achttiende had hij een clubje gevormd waar hij regelmatig ermee op uit ging om graffiti kunst te maken. Zo was hij op een avond bezig met een kunstwerk doen de Britse Politie opdook en iedereen wegrende naar de auto. Al zijn vrienden haalde het om op tijd weg te komen maar Banksy niet en bracht meer dan een uur door onder een bumper van een auto met lekkende motorolie. Terwijl hij daar lag, besefte Banksy zich dat hij het kunstwerk nooit meer kon afmaken, of in tweeën moest delen. Hij staarde naar de bodem van de brandstoftank en nam de tekst en het lettertype nauwkeurig in zich op. Dit was het moment dat hij besefte dat hij deze stijl kon kopiëren en sindsdien, is hij bekend van zijn iconisch, grote letters in zijn kunstwerken. Op het moment dat Banksy zijn eerste kunstwerk op deze manier uitbracht, voelde hij zich machtig. Hij wilde tegen de politiek strijden en een revolutie starten tegen de oorlogen over heel de wereld.

Banksy’s eerste officiële tentoonstelling buiten zijn eigen stad vond plaats in 2001 in Rivington Street, Londen. Samen met andere straatartiesten kwam hij samen in een tunnel. Ze verfde de muren van de tunnel wit en hingen verschillende stukken kunst op. Later die week organiseerde ze een openingsfeest waar 500 mensen op af kwamen. Meer dan een paar blikjes bier en hiphopmuziek die uit de speakers knalde was er niet, maar het was een grootst succes. Dit was het begin van zijn iconische straatkunst.

Banksy in Amsterdam

Vele jaren later is Banksy nog altijd even populair als toen hij begon met kunst maken. Tot 31 januari 2019 kun je Banksy nog bewonderen in het Moco museum in Amsterdam met zijn expositie ‘Laugh now’. Het museum toont meer dan 50 originele stukken van Banksy. Je kunt hier ze beroemde werken vinden zoals ‘Girl with Balloon’ maar ook minder bekende stukken die Banksy anoniem heeft weten te houden. Ga voor tickets naar www.mocomuseum.nl.

Low budget Amsterdam ontdekken

Amsterdam heeft minder dan een miljoen inwoners en telt wat dat betreft niet mee in de grootste steden van de wereld. Dat het door de wereld wel zo wordt gezien is te danken aan haar charme. Dankzij de perfect bewaarde architectuur, de 1500 bruggen, 50 km aan kanalen en meer fietsen dan inwoners is Amsterdam een stad die iedereen gezien moet hebben in zijn leven. Amsterdam is een stad die leeft en dat trekt jaarlijks meer dan 40 miljoen toeristen. Of je liever langs de kanalen struint en foto’s maakt bij de prachtige bloemen die aan de bruggen hangen, geïnteresseerd ben in kunst uit de Gouden Eeuw of onderuitgezakt een jointje rookt in de coffeeshop, het kan allemaal in Amsterdam. Maar als je een bezoekje brengt aan Amsterdam kun je maar beter je portemonnee trekken, want het is niet goedkoop. Daarom hier enkele tips om binnen je budget te blijven als je Amsterdam bezoekt (ook als binnenlandse toerist!). Op zoek naar een vliegticket van of naar Amsterdam? Gebruik dan FlyGRN, zijn vinden vaak de goedkoopste vliegtickets en gebruiken hun eigen marge ook nog eens om de CO2-uitstoot van jouw vlucht te compenseren.

Wandelen door Amsterdam

Amsterdam zou Amsterdam niet zijn zonder haar grachten, en een van de meest karakteristieke activiteiten om te doen is langs de grachten lopen. De grachten lopen gecentreerd rond het oude centrum in een hoefijzer-vorm waardoor je altijd een andere route kunt nemen om bij hetzelfde punt uit te komen. Sinds 1 augustus 2010 is de grachtengordel van Amsterdam opgenomen in de Werelderfgoedlijst van Unesco en kreeg het daardoor internationale erkenning, aldus Gemeente Amsterdam.

Wanneer je langs de grachten loopt, zul je algauw uitkomen in de Jordaan. Vroeger was dit de arbeidsbuurt van Amsterdam, maar tegenwoordig is dit een hippe buurt vol cafés, restaurants, boetieks en heeft het de mooiste stukjes kanaal. De Jordaan biedt veel bekijks, zo kun je rondslenteren over de eeuwenoude Albert Cuypmarkt, een bezoek brengen aan de vlooienmarkt in de Joodse Wijk op het Waterlooplein, de dierentuin Artis bezoeken of verderop de botanische tuinen bewonderen.

Mocht je liever even niet meer langs de grachten lopen (want waar de grachten zijn, zijn toeristen) kun je uitwijken naar een van de parken van Amsterdam. Het grootste park is het Vondelpark met maar liefst 47 hectare groen om tot rust te komen. Afhankelijk van het weer zijn er van mei tot en met september gratis evenementen te vinden in het park georganiseerd in het openluchttheater. Mocht je liever naar een kleiner park gaan maar net zoveel cultuur willen snuiven? Dan kun je uitwijken naar Begijnhof waar je uitkijkt op een binnenplaats met 14e-eeuws huizen.

Free walking tour

Wil je meer diepgang en informatie over de stad, sluit dan aan bij een ‘free walking tour’. Er zijn verschillende gratis toers in Amsterdam die je meer vertellen over de geschiedenis en de bezienswaardigheden. Je betaalt geen inschrijfgeld, maar het is wel gebruikelijk om fooi de geven aan het eind van de toer. Zo kun je bijvoorbeeld meegaan met Sandeman’s New Amsterdam Tour, waar je drie uur lang langs de highlights van Amsterdam loopt, startend bij het Nationaal Monument tot aan Damplein. Ook kun je ervoor kiezen om een alternatieve wandelroute te nemen waarbij de toer je meeneemt naar Amsterdams mooiste graffiti, coffeeshops en hipste bars.

Muziek in Amsterdam

Van september tot juni kun je iedere woensdag om half een ‘s middags gratis een halfuur lang genieten van klassieke muziek tijdens lunchtijd in Het Concert Gebouw. Als je gelukt hebt, tref je het hele orkest aan, maar vaak zul je jonge muzikanten aantreffen die oefenen (en net zo goed zijn als het orkest). Ben je toevallig op dinsdag in Amsterdam? Dan kun je uitwijken van september tot mei naar de foyer van het Nederlandse Nationale Opera en Ballet. Ook hier kun je om half een ‘s middags genieten van een gratis show.

Als je meer van jazz houdt, kun je iedere maandag het Bimhuis in het Muziekgebouw bezoeken. Iedere eerste maandag van de maand houden ze hier improvisatiewedstrijden vanaf half negen ‘s avonds. Op iedere dinsdag van de maand om acht uur ‘s avonds is iedereen welkom om een muziekworkshop te volgen dat gevolgd wordt door een jamsessie om tien uur ‘s avonds.

Musea

Hoewel de meeste musea in Amsterdam vrij prijzig zijn, zijn er goede manieren om geld te besparen op de entreeticket. Een reguliere ticket voor het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum voor de Moderne kost ongeveer € 18,- per persoon. Als je de tickets online koopt, bespaar je veel geld en ook lange wachtrijen. Zo kun je bijvoorbeeld voor het Anne Frankhuis een ticket kopen met een bepaalde toegangstijd waardoor je meer tijd hebt om andere dingen te ontdekken in Amsterdam.

Als je van plan bent meerdere musea te bezoeken is het slim om de Amsterdam City Pass te kopen. Dit kost € 56,- voor volwassen en hierbij krijg je ook nog eens een ticket waarmee je de wachtrijen kunt overslaan, een rondvaart op een boot door de kanalen van Amsterdam en tickets voor de trein naar Schiphol. Een andere goede optie om uiteindelijk geld te besparen is door een I Amsterdam pas te kopen. Dit is een pas die je kunt kopen in vier verschillende versies: een die geldig is voor 24 uur, 48 uur, 72 uur en 96 uur. Met deze pas krijg je gratis toegang tot 60 verschillende musea en attracties, een gratis rondvaart op een boot door de kanalen van Amsterdam en onbeperkt gratis reizen in het openbaar vervoer.

Gratis naar musea? Dat kan als je de Schuttersgalerij bezoekt waar 15 schilderijen uit de Gouden Eeuw tentoongesteld worden. Ook kun je naar het EYE-filmmuseum die een gratis bioscoop in de subterrein van het gebouw heeft. Hier kun je komen door een veerboot te nemen achter Centraal Station, bij de Buiksloterweg. Andere gratis musea zijn het Stadsarchief, Multatuli Museum en de Hollandse Schouwburg waar je ook een monument kunt vinden van de Holocaust.

De bier experience

Een welbekende attractie in Amsterdam is De Heineken Experience. Voor een ticket betaal je € 21,- of € 18,- als je online boekt. De goedkopere optie is om uit te wijken naar Brouwerij ‘t Ij, dat naast Amsterdams grootste windmolen ligt. Voor € 6,- heb je al een ticket waarmee je een toer kunt doen van 20 minuten inclusief een gratis tapbiertje naar keuze.

Ontmoet de Fokkers: van sekswerker naar toergids

Louise en Martine Fokkers zijn een rasechte Amsterdamse tweeling. Ze hebben de twijfelachtige eer om de oudste sekswerkers van Amsterdam te zijn. Gezamenlijk hebben ze ongeveer 355.000 klanten gehad, wat meer is dan de gehele bevolking van IJsland. In 2013 kondigde de dames via Nu.nl aan met pensioen te gaan, maar toch houden Martine en Louise er allebei nog vaste klanten op na. Na eigen zeggen zijn het vrienden geworden en daarom laten ze een handjevol mannen nog af en toe langskomen. Daarnaast werken ze tegenwoordig als gids en geven ze vrijwillig rondleidingen door De Rosse Buurt aan toeristen. Al vele keren zijn ze te gast geweest bij programma’s zoals RTL Late Night, BNN’s Spuiten en Slikken en hebben ze vele interviews gegeven over heel de wereld. Daarom delen we in dit blog een samenvatting van hun interessante leven.

Het verhaal van Louise Fokker

Ondanks dat zowel Louise als Martine nu rooskleurig over hun carrière praten, is deze niet zo begonnen voor Louise. Ze ontmoette een man waar ze uiteindelijke drie kinderen mee kreeg, maar erg agressief naar haar was. Op een avond bracht hij haar naar een bordeel waar ze moest beginnen met werken. Louise vond dat niet erg, want ze zag het als iets zakelijks waar ze geld mee kon verdienen. Totdat haar toenmalige partner aan het einde van de avond langskwam en al het geld meenam. Uiteindelijk kon Louise uit deze giftige relatie komen maar zette desondanks alles haar werk voort als sekswerker.Tegelijkertijd werkte Martine als schoonmaakster in hetzelfde bordeel, waar mannen haar vaak verwarde met Louise. Veel mannen bleven naar Martine vragen en naar een trio met de tweeling. Dat gaf Martine inspiratie om ook aan de slag te gaan als sekswerker. Volgens beiden was dit het begin van een succesvol tijdperk.

Volgens Louise is een succesvolle sekswerker goed in een praatje maken en een gezellige, romantische sfeer creëren. Daarnaast ziet Louise het werk als een sport, je moet in beweging blijven anders wordt het saai. Door het werk blijf je je jong voelen en daarom vind ze het leuk. Bovendien gaat het niet altijd om seks. Ze heeft vaak klanten gehad die alleen wat kwamen drinken en vervolgens weer weg gingen.

Het bordeel van De Fokkers

Martine en Louise praten graag over ‘de goede oude tijd’ in Amsterdam, vooral over de tijd dat ze een bordeel opende aan de Koestraat in de Amsterdamse Wallen. Ze waren een van de eerste sekswerkers met een eigen bordeel. Dit zorgde voor veel inkomen in lastige economische tijden. Door hun eigen bordeel hadden ze allebei mooie auto’s, konden ze geregeld op vakantie, hadden ze mooie kleding en goed eten. Daarom zien ze hun werk niet anders dan bijvoorbeeld een kantoorbaan. Wat vooral voordelig was aan een eigen bordeel hebben is dat ze geen pooiers nodig hadden. Ze hadden altijd een goede relatie met hun pooiers, die ze altijd managers noemde. Sommige van hen namen zelfs Martine en Louise mee uiteten. Maar tegelijkertijd wisten ze ook dat er veel slechte pooiers zijn die geen rekening houden met de gezondheid van de sekswerkers. Met het bordeel waren ze vrij om te doen wat ze zelf wilden.

Hoe De Rosse Buurt is veranderd

Volgens Louise Fokkers is De Rosse Buurt door de jaren heen veranderd in een grote plastic bedoeling. Vroeger waren de bordelen verzorgd, net als de dames. Tegenwoordig ziet een bordeel er volgens Louise uit als een ziekenhuiskamer met rode lichten. Ook droegen ze vroeger sexy en uitdagende kleding, maar tegenwoordig vind je veel dames die veel te schaars gekleed zijn, bijna naakt. Plastic kleding, borsten en lippen, de puurheid is verdwenen vindt Louise. Daarnaast zijn er in De Rosse Buurt nu ook veel Oost-Europese sekswerkers die voor veel concurrentie zorgen. Martine en Louise beweren dat de komst van de Oost-Europese dames ervoor heeft gezorgd dat veel Nederlandse sekswerkers geen werk meer hebben achter de ramen. Ze zoeken het tegenwoordig ergens anders zoals op straat, in clubs en hotels.

Ouwehoeren

Martine en Louse hebben een turbulent leven achter de rug en na vele interviews, boeken en dvd’s hebben ze hun eigen documentaire opgenomen “Ouwehoeren”. De film lijkt eigenlijk meer op een comedyshow dan een documentaire. Niet omdat het beroep van de dames om te lachen is, maar omdat de dames een grappig, komisch duo vormen. Ze nemen allebei geen blad voor de mond, hebben scherpe en droge humor en lachen continue om elkaars grappen. Ondanks dat beide dames luchtig in het leven staan, moedig zijn en zelfverzekerd waren, was het werk niet altijd om te lachen. De Rosse Buurt zou een legaal en veilig gebied moeten zijn voor sekswerkers, maar dat is het niet altijd. Daarom laten de dames ook de serieuze, duistere kant zien van hun leven en het werk dat ze doen of deden. Zo geven ze meer inzicht in hoe ze terecht zijn gekomen in De Rosse Buurt en hoe dit hun leven vormde tot wie ze nu zijn. Ze nemen je mee in de wereld van pooiers en mannen met macht en hoe dit vroeger hun leven beïnvloedde.

Voor de documentaire zijn ze een jaar lang gevolgd en krijg je dus ook te zien hoe hun leven er tegenwoordig uitziet en wat er gebeurd achter de gesloten gordijnen als 70-jarige sekswerker.

Een toer met een ouwehoer

De tweeling heeft overduidelijk niet stil gezeten in hun leven en kunnen dat nog steeds niet. Daarom werken ze tegenwoordig als toergidsen bij Red Light District Tours. Dit geeft niet alleen hun leven een nieuwe impuls, ook het bedrijf mag blij zijn met de populariteit van de dames. Zo worden ze tijdens de tours vaak herkend en aangehouden om een foto te maken. Als echte zakenvrouwen pakken Martine en Louise dit slim aan en nemen altijd hun merchandise mee op pad. Als iemand iets van de merchandise koopt, mogen ze op de foto en anders hebben ze pech. De merchandise die ze verkopen zijn bijvoorbeeld autobiografieën en Dvd’s. Het werk als gids is voor beide iets nieuws dat ze zijn gestart vanwege hun kinderen. Ze kijken beiden terug op een glansrijke periode in hun levens als sekswerker, maar daarentegen wensen ze dit niet voor hun kinderen. Gezamenlijk hebben ze zeven kinderen maar willen absoluut niet dat hun kinderen hetzelfde werk gaan doen. Daarom willen ze ook de leerzame kant van het beroep laten zien. Daarnaast wil de tweeling binnenkort een single opnemen genaamd ‘Wanneer de gordijnen weer gesloten zijn”. Wanneer de single wordt uitgebracht is echter nog niet duidelijk.

De meest bijzondere vormen van kunst

Kunst is een woord dat lastig te definiëren is. De Volkskrant schreef in 2014 er al een artikel over ‘Wat is kunst en wat is het niet?’. Kunst is een concept dat open is ter interpretatie en dat maakt het voor iedereen toegankelijk. Anderen beweren dat er wel degelijk een nauwkeurige opvatting is van kunst en dat deze altijd onderverdeeld kan worden in kunstvormen. Wat ook de definitie is van kunst, alle schilders, schrijvers, filmmakers, tekenaars, beeldhouders, ontwerpers en aanschouwers zijn het er over eens dat het in verschillende soorten en maten komt.

Een kunstvorm is een bepaalde artistieke expressie die een specifieke vorm aanneemt zoals tekenen en schilderen. Wanneer je zelf aan de slag gaat met het creëren van een kunstwerk kan het helpen om een bepaalde vorm te kiezen. Maar tegenwoordig zijn er vele nieuwe vormen die we in dit artikel bespreken. Deze kunstvormen zijn bijzonder en opwindend en laten een nieuwe kant zien van kunst. Denk bijvoorbeeld aan de vernieuwende kunst van de Street Art kunstenaar Banksy. Lees hier meer over Banksy als persoon en kunstenaar.

Plakbriefjes kunst

Waar de neonkleurige plakbriefjes voor de meeste van ons gebruikt worden om een herinnering op te schrijven, zijn voor vele kunstenaars dit een vorm van artistieke expressie. De symmetrische vorm van de plakbriefjes geven het beeld weer van pixel-achtige portretten. Daarnaast geven de vele felle kleuren een mooi scala aan contrasten weer in een kunstwerk. Sommige plakbriefjes worden gebruikt om sculpturen meer kleur te geven, anderen gebruiken ze in kunstwerken waarbij ze de aandacht van het publiek willen trekken. De plakbriefjes worden dan gebruikt als medium om het kunstwerk te creëren, waarbij het publiek woorden op de plakbriefjes schrijft. Op welke manier het ook gebruikt wordt, het laat de creativiteit de vrij loop gaan.

Zand animatie

Creaties maken met zand is een uitzinnige vorm van kunst. Het is uniek omdat het kunstwerk maar voor een korte periode tentoongesteld kan worden. Wind, regen of hagel kan het kunstwerk verwoesten. Een kunstenaar die met deze vorm van kunst werkt creëert een bepaalde vorm of figuur die in combinatie met licht een bijzondere vertoning weergeeft. Vaak wordt een bepaalde video geprojecteerd op een zandkunstwerk. Dit maakt het een dynamische vorm van kunst.

Fumage

Fumage is een vorm van schilderen met rook. Deze techniek is ontstaan in de jaren negentig en door vele beroemde schilders gebruikt. Met fumage maakt een kunstenaar gebruik van rook uit een vlam van een kaars of lucifer. Dit zorgt voor verschillende patronen en dieptes in het kunstwerk. Ook zorgt het voor een luchtige en prachtig overvloeiende patronen. Veel kunstenaars gebruiken deze techniek in combinatie met de authentieke vorm van schilderen. Dit doen ze om meer beweging en leven toe te voegen aan bijvoorbeeld een landschap portret.

Audiokunst

Het maken van muziek is natuurlijk al jaren oud, maar het gebruik maken van bepaalde audio fragmenten voor een kunstwerk is uniek. De meeste vormen van audiokunst kun je vinden in de vorm van een audioboek, sculptuur of optreden in de vorm van dans. Het gebruik van audio heeft het kunstwerk een extra dimensie waarbij meer zintuigen geprikkeld worden dan wanneer een kunstenaar dit niet gebruikt. Sommige kunstenaars maken gebruik van omgevingsgeluiden zoals de wind of de zee in hun creaties. Andere kunstenaars doen juist het compleet tegenovergestelde en componeren dit op hun computer. Denk bijvoorbeeld aan de creatie van elektronische muziek. Dit is wel degelijk een vorm van kunst die je tegenwoordig veel kunt vinden.

Batik

Batik is net als textielkleuren een oude vorm van kunst creatie met kleren. Met Batik is het de bedoeling dat de kunstenaar het tegenovergestelde creëert van wat hij of zij ziet. Zo doe je met behulp van was de gebieden bekrassen die je niet wilt dat gekleurd worden. De stof die je hiervoor gebruikt wordt vervolgend gedrenkt in kleurstof zodat de niet ingekleurde gebieden hechten aan het stof. Batik is dus een bijzondere en technische vorm van kunst omdat wat je creëert niet direct zichtbaar is.

Kalebasschelp kunst

Het gebruik van kalebasschelp in een kunstwerk is een vrij specifieke vorm van kunst. Bij kalebaskunst worden de schelpen gedroogd, geveild en gesneden tot de gewenste vorm van het kunstwerk. Vervolgens worden ze beschilderd en versierd. Hoewel dit wellicht als een iet wat kinderachtige vorm van kunst klinkt, is dit een serieuze zaak in vele inheemse stammen in Afrika en Azië en is het ook in populariteit toegenomen in Europa.

Rotskunst

Rotskunst is een vorm van kunst die veel wordt uitgeoefend in de natuur. Het idee achter rotskunst is dat je iets normaals zoals een steen omtovert tot iets gedenkwaardigs en moois. Rotskunst bestaat al jaren, denk maar aan onze voorouders die op de muren schreven van de grotten waar in ze leefden. Dit is nog steeds voor vele kunstenaars de inspiratie om de natuurlijke schoonheid van rotsen en de rijke geschiedenis die een rots kan hebben te demonstreren.

Film is een vorm van kunst

Wanneer je mensen op straat vraagt wat ze als kunst aanschouwen zullen de meeste waarschijnlijk antwoorden met ‘schilderijen of tekeningen’, maar weinig van hen zullen films zeggen. Toch is film wel degelijk een vorm van kunst. Geen hoge kunst, maar een vorm van audiovisuele kunst. De bioscoopfilm is een vorm van populaire, massakunst in deze tak van kunst. Het is voor iedereen toegankelijk en er is geen verschil tussen kunst en entertainment. Toch zal iedereen een andere opvatting hebben over een film, net als in iedere andere vorm van kunst. Daarom is het voor een filmkunstenaar lastig zijn persoonlijke verhaal over te brengen aan zijn of haar publiek.

Scratchboard kunst

Bij Scratchboard kunst wordt een vlak oppervlak gebruikt zoals een dik stuk papier of een aanplakbord en dat wordt bedekt mt een laag hard wit krijt. Vervolgens wordt dit overgeschilderd met zwarte inkt. De kunstenaar gebruikt vervolgens een mes, een schaar of een andere vorm van een scherp object om hier vormen mee te snijden. Belangrijk is dat de kunstenaar niet door het kunstwerk heen snijdt. Een scratchboard kunstwerk is vaak vrij gedetailleerd en kost veel tijd om te creëren.

Anamorfose

Anamorfose is een kunstvorm die speelt met dimensies en plaats. Het kunstobject kan alleen worden gezien vanuit bepaalde hoeken of specifieke punten. Zo gebruiken vele kunstenaars die zich specificeren in Anamorfose spiegels, die je op een bepaalde manier moet houden zodat het kunstwerk zichtbaar wordt. Ondanks dat het een nieuwe vorm van kunst is en vrij onbekend, is deze techniek toch al vele jaren terug gebruikt. De eerste vorm van Anamorfose dateert terug uit de 15e eeuw toen het gebruikt werd door Leonardo Da Vinci. Zie hier een voorbeeld van Anamorfose kunst: